[ Pobierz całość w formacie PDF ]
momentach, nie mają właściwego rozeznania?
mu niebezpieczeństwo zagraża, ten chyba nie jest
To właśnie jest całkiem naturalne.
dzielnym człowiekiem? Wobec tego zakończył Sokrates kto w groz
Na pewno nie jest! W przeciwnym razie wielu nych i niebezpiecznych momentach potrafi dzielnie
sobie poradzić, jest mężnym człowiekiem, kto zaś nie
szaleńców i tchórzów świeciłoby w podobnych oko
umie sprostać temu zadaniu, jest tchórzem?
licznościach przykładem dzielności.
Takie i moje jest o tym zdanie była odpowiedz.
A co sądzisz o ludziach, którzy boją się rzeczy
wcale niegroznych?
O nich, rzecz jasna, jeszcze gorsze mam zdanie! Formy politycznego ustroju
Więc chyba kto w groznych i niebezpiecznych
Zarówno monarchię, jak i tyranię Sokrates uważał
sytuacjach spisuje się dzielnie, tego uważasz za dziel
za formy najwyższej władzy, choć widział między
nego człowieka, kto zaś zle sobie radzi za tchórza?
nimi różnice. Monarchia w jego rozumieniu są to
Tak właśnie uważam.
u Ni sądzisz zapewne, że ktoś inny spisuje się
e
S1H II " jmiiinicnin u Sokrat
Wtptmrttnia § .Sokratesie IV (i 229
rządy uwzględniające wolę poddanych i oparte na W spełnieniu poselstwa czy nie ten, kto z wrogów
prawach danego kraj'u, tyrania taka najwyższa uczyni przyjaciół?
władza rządzenia, która nie liczy się ani z wolą pod Całkiem słusznie.
danych, ani z istniejÄ…cym ustawodawstwem, ale jest Zatem i w wystÄ…pieniach na zgromadzeniu ludo
sprawowana według samowoli panującego. Tam, gdzie wym ten chyba mówca jest lepszy, który uśmierza
naczelne władze konstytuują się spośród obywateli, rewolucyjne wrzenie umysłów i nakłania do zgody?
którzy zgodnie z obowiązującymi prawami sprawują Takie i moje jest zdanie.
rzÄ…dy, istnieje zdaniem Sokratesa arystokratyczna
W wyniku takiego precyzowania pojęć na gruncie i
forma ustroju politycznego, tam gdzie przy obsadzaniu
zasadniczym nawet przeciwnicy Sokratesa w dyskusji
stanowisk najwyższych decyduje wielkość posiadanego
widzieli wyraznie, kto ma racjÄ™.
majątku, rządzi plutokracja, tam wreszcie, gdzie każdy
Ilekroć zaś w rozmowie Sokrates udowadniał jakąś
obywatel ma jednakowy dostęp do władzy, panuje
własną tezę, w poszczególnych ogniwach rozumowania
demokracja.
używał z zasady pojęć powszechnie uznanych, w tym
13 W przypadku, kiedy ktoś przeciwstawiał Sokrate przekonaniu, że w ten sposób zapewnia swym wywo
sowi własny pogląd na jakąś sprawę, choć nie miał dom największą skuteczność. Nic więc dziwnego, że
naprawdę nic rzeczowego do powiedzenia, ale bez ze wszystkich znanych mi filozofów on najlepiej po
oczywistego dowodu twierdził na przykład, że ten trafił nakłonić swych słuchaczy do przyznania mu
czy ów obywatel jest mądrzejszym i zdolniejszym poli racji w dyskusji. Zwykł też był mówić, że również
tykiem lub znakomitszym wojownikiem, lub że ma Homer swemu Odyseuszowi nadał zaszczytny przy
jakÄ…Å› innÄ… podobnÄ… zaletÄ™, Sokrates sprowadzaÅ‚ dys domek «niezawodnego mówcy»* z tego oczywiÅ›cie
kusję do kwestii zasadniczej mniej więcej w ten sposób: powodu, że umiał sprawnie przeprowadzać argumen
tację opierając się na powszechnie uznanych pojęciach.
14 Powiadasz więc, że obywatel, którego ty chwalisz,
jest lepszy niż ten, którego ja chwalę?
Tak twierdzÄ™.
- Może więc najpierw zbadamy, jakie są zalety
Rozdział siódmy
dobrego obywatela?
Owszem, zbadajmy! Pochwala wiadomości praktycznych
W zarządzaniu majątkiem państwowym czy nie
ten okaże się lepszy, kto bardziej powiększy majątek
Z tego, co do tej pory mówiłem, jasno chyba wy- '
państwa?
nika, że Sokrates w przystępny sposób wykładał
Tak, bez wÄ…tpienia.
swe myśli w rozmowie z uczniami. Teraz z kolei chcę
Na wojnie ten chyba, kto wrogów pokona?
1
Któż by inny?
Odyseja VIII 171.
230 Wspomnienia o Sokratesie IV 7 Wspomnienia o Sokratesie IV 7 231
o tym powiedzieć, jak bardzo dążył do tego, aby uczy w określonych porach nocy, miesiąca i roku. W tym
nić swych uczniów samodzielnymi w spełnianiu po celu należy umieć korzystać ze znaków i rozróżniać
winności. Jak żaden inny ze znanych mi wychowaw zjawiska towarzyszące wymienionym jednostkom czasu.
ców starał się dociec, w jakiej dziedzinie umiejętności Sądził, że łatwo można się nauczyć tej umiejętności
każdy z jego uczniów szczególnie celuje. W tych zaś od myśliwych, którzy polują po nocach, od sterników
naukach, w których szlachetny i prawy człowiek po i od wielu innych ludzi, którym z racji zawodu znajo
winien być wykształcony, wszystkiego, co wiedział, mość tych rzeczy jest bardzo potrzebna. Kategorycznie 5
bardzo chętnie nauczał innych. Jeżeli sam w jakiejś natomiast odrzucał taką naukę astronomii, która za
puszcza się poza granice naszego świata i stara się
- specjalności niezbyt był biegły, prowadził swych ucz
poznać planety oraz błędne gwiazdy, bada ich odległość
niów do wybitnych znawców przedmiotu. Ale i w tych
od ziemi, orbity i rzÄ…dzÄ…ce nimi kosmiczne prawa
wypadkach pouczał ich, w jakim stopniu powinien
i siły. Twierdził, że dociekania te są pozbawione
rzetelnie wychowany młodzieniec orientować się w każ
[ Pobierz całość w formacie PDF ]