[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Godny podziwu jest również poczet długowiecznych poetów. Tragediopisarz Sofokles,
autor Antygony, zmarł poniekąd przypadkowo po 90 roku życia: udławił się winogronem. Do
końca swych dni cieszył się pełnią władz umysłowych, co podobno udowodnił publicznie,
gdy syn chciał go ubezwłasnowolnić. Odczytał wówczas ku wzruszeniu wszystkich przed
trybunałem i słuchaczami swoją ostatnią tragedię, Edypa w Kolonie. Komediopisarz Kratinos
zmarł w 97 roku życia, podobnie jak Filemon, również autor komedii, który zaśmiał się na
śmierć, gdy spostrzegł, że osioł zjada ze stołu przygotowane dla niego figi.
To oczywiście tylko garść przykładów spośród dziesiątków i setek. Powróćmy jednak do
Pliniusza! Przytacza on częściowo te same nazwiska i dane, co autor greckiego traktatu, ale
mówi też sporo o długowiecznych Rzymianach i Rzymiankach. A więc tak dobrze znana nam
Liwia, żona cesarza Augusta, dożyła zaledwie lat 86. %7łona natomiast Cycerona, Terencja,
osiągnęła imponujący wiek lat 103, pewna zaś aktorka wystąpiła na scenie w 112 wiośnie czy
też raczej jesieni swego życia.
Najbardziej jednak interesujące są dane, jakie Pliniusz zaczerpnął sam to stwierdza ze
spisu mieszkańców przeprowadzonego urzędowo w Italii w roku 74. Okazuje się mianowicie,
że tylko w jednym regionie półwyspu, określanym wtedy jako VIII, a obejmującym ziemie
pomiędzy Apeninami i Padem, żyło w owym roku: osób liczących po 100 lat 54; po 110
14; po 125 2; po 130 4; po 135 lub 137 4; po 140 3. A są to dane oficjalne i chyba w
pełni wiarygodne, jak wskazuje choćby wahanie w wypadku dwóch osób, co do których mia-
no pewne wątpliwości: lat 135 czy też 137. Czy na tymże obszarze Italii znalazłoby się obec-
nie więcej osób długowiecznych?
Na przełomie wieku XVIII i XIX duży rozgłos w Europie zdobył lekarz Krzysztof Wil-
helm Hufeland, twórca nowej gałęzi medycyny, którą z grecka nazwał makrobiotyką, czyli
sztuką osiągania długiego życia. Przekład polski książki Hufelanda, i to już drugi, ukazał się
w roku 1828, a tłumacz Tomasz Krauze poświęcił go księciu Adamowi Czartoryskiemu. Jak
w traktatach antycznych, tak i tu przytacza się sporo przykładów długowieczności. Materiał
starożytny został, oczywiście, wzbogacony obserwacjami z wieków pózniejszych, aż po czasy
bliskie autorowi. Ale dla Hufelanda to tylko punkt wyjścia. Ustaliwszy bowiem, że natura
rzeczywiście dopuszcza dość często odległą granicę wieku, zapytuje: co czynić, by ją osią-
gnąć, by jak najwięcej kobiet i mężczyzn mogło odchodzić jako naprawdę sędziwi? I podaje
następnie wiele uwag rozsądnych, racjonalnych, godnych aprobaty chyba także a nawet na
pewno z punktu widzenia dzisiejszej nauki, dotyczą bowiem głównie samego trybu życia i
odpowiedniej diety.
30
Ale o makrobiotyce dziś raczej głucho. Oczywiście, w sensie samej nazwy, jej istotne pro-
blemy budzą bowiem nadal zainteresowanie najżywsze. Obecnie wszakże zajmuje się nimi
profilaktyka i higiena społeczna, przede wszystkim zaś gerontologia. Bada ona schorzenia
typowe dla wieku starczego, a nawet stawia sobie cele ambitniejsze. W wypowiedzi dla
Przekroju profesor Ana Aslan, stojąca na czele znanego w świecie Rumuńskiego Towarzy-
stwa Gerontologicznego, powiada wprost: Sądzę, że jeśli poznamy tajemnicę życia i dotrze-
my do istoty starzenia się, uda się nam nie tylko złagodzić i przesunąć starość, lecz być może
również zlikwidować. Wierzę i wiem, że można się starzeć bez chorób i cierpień . Jest to
przekonanie, które podzielał również Hufeland.
Jaka jednak jest esencja rad zarówno współczesnych gerontologów, jak też makrobiotyka
sprzed półtora wieku? Trudno nie zauważyć, że w gruncie rzeczy wszystko sprowadza się do
trzech ogólnych, ramowych zaleceń, które podobno podawał już Hipokrates, sławny lekarz
grecki w wieku V p.n.e., współczesny Sokratesowi. Otóż jego czy też jemu przypisywane
rady makrobiotyczne, które w życiu swym może zastosować każdy, brzmiały prosto i zwy-
czajnie:
Po pierwsze odżywiaj się skromnie i nigdy, ale to przenigdy nie objadaj się.
Po drugie zawsze zachowuj aktywność psychiczną i fizyczną.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]