[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przyrody, jak i wokół nas w domu, w pracy. Każdy chce żyć dostatnio i co ważne wygodnie.
Rozwijają się więc coraz to nowe gałęzie przemysłu, nasila się chemizacja życia, następuje
intensyfikacja produkcji rolnej i produkcji żywności, a wszystko po to, by sprostać wzrastającej
liczbie ludności, przemieszczaniu się ludzi ze wsi do miast i konsumenckiemu modelowi życia.
Szeroko rozumiana działalność człowieka, w założeniach pożądana, powoduje, że różne odpady
przemysłowe, spaliny samochodowe, środki chemiczne stosowane w produkcji rolniczej, ścieki i
odpady zanieczyszczają wodę, glebę i atmosferę. Są to szkodliwe, uboczne skutki działań, niekiedy
potrzebnych i uzasadnionych, ale również - co można potwierdzić przykładami zupełnie
zbędnych i nie przemyślanych.
Od czego zależy szkodliwy wpływ substancji chemicznej na środowisko człowieka? Zwykle
wymienia się kilka czyn-
Toksyczne zanieczyszczenia środowiska
ników, między innymi: produkowaną lub gromadzącą się w środowisku ilość substancji
szkodliwych lub toksycznych, ich trwałość, obecność innych związków chemicznych nasilających
właściwości toksyczne dla różnych gatunków, wielkość narażonej populacji.
Wszystkie bez wyjątku zanieczyszczenia środowiskowe zagrażają jednocześnie żywności i wodzie.
Dziś już nie ulega wątpliwości, że mają one istotny, niekorzystny wpływ na zdrowie zarówno
pojedynczego człowieka, jak i całych społeczeństw. Zagrożenia, wynikające z zanieczyszczeń
środowiska, mogą mieć skutki zarówno natychmiastowe, jak i odległe. O skutkach
natychmiastowych mówimy w przypadkach zatruć podostrych i ostrych, a o skutkach odległych -w
przypadku zatruć przewlekłych. Konsekwencją zdrowotną przewlekłego, nasilonego oddziaływania
trucizn środowiskowych jest ciągle wzrastająca liczba zachorowań na choroby nowotworowe.
Omówienie wszystkich toksycznych substancji zanieczyszczających środowisko jest niezmiernie
trudne, ponieważ jest ich wiele, są bardzo różnorodne i pojawiają się ciągle nowe, często trudne do
identyfikacji Trudno jest także klasyfikować toksyny na te, które zagrażają tylko powietrzu, tylko
wodzie lub tylko glebie, ponieważ w przyrodzie wszystkie jej ogniwa są ze sobą ściśle powiązane.
Wszystkie toksyny, które znajdują się w powietrzu, zagrażają jednocześnie czystości wód i gleby i
mogą przenikać z nich do roślin uprawnych, a przez rośliny do organizmów zwierzęcych i
człowieka. Niemniej jednak, dla lepszego poznania trucizn środowiskowych i zrozumienia, że
środowisko, które nas otacza, stanowi jedność, dzieli się zanieczyszczenia środowiskowe na trzy
zasadnicze grupy:
" fizyczne skażenie promieniotwórcze i termiczne;
" biologiczne - skażenie bakteryjne;
" chemiczne.
161
162
Rozdział 16
W dalszych rozważaniach ograniczymy się tylko do przedstawienia ważniejszych zagrożeń
chemicznych, ponieważ są one stosunkowo częste i wiele z nich - dzięki świadomości ich istnienia -
można wyeliminować. W wielu przypadkach chemicznych skażeń środowiska człowiek ma
bezpośredni wpływ na to, żeby je ograniczyć lub skutecznie im zapobiegać. W zakresie ochrony
środowiska wiele już zrobiono i ciągle wiele dobrego się robi, ale zawsze następne pokolenia mogą
nam postawić zarzut, że robiono zbyt mało i za wolno. Naukowcy biją na alarm i udowadniają, że
przy nie dość skutecznej walce z zanieczyszczeniami środowiska nasilać się będą takie niekorzystne
dla człowieka zjawiska, jak efekt cieplarniany, smog fotochemiczny, kwaśne deszcze, skażenie
oceanu, erozja gleby, zmniejszanie się areału lasów tropikalnych. Każde z tych zaistniałych już
zjawisk to olbrzymi problem ekologiczny. Sukces lub fiasko w zapobieganiu lub zwalczaniu tych
niekorzystnych zjawisk będą miały poważne konsekwencje w życiu zarówno pojedynczego
człowieka, jak i całych populacji.
Toksyny chemiczne w powietrzu
Czyste, nie zanieczyszczone powietrze, którym oddychamy, to obecnie problem ogólnoświatowy.
Zrozumiano, że wszelkie jego zanieczyszczenia to nie sprawa lokalna, jakiegoś tylko regionu lub
kraju. Nie da się zamknąć powietrza w obrębie granic i zanieczyszczenia w jakimś jednym regionie,
są one niebezpieczne nawet dla bardzo odległych obszarów. Po wybuchu elektrowni w Czarnobylu
w krótkim czasie podwyższoną promieniotwórczość powietrza wykryły urządzenia w wielu, nawet
dość oddalonych krajach. Podobnie jest z nadmierną emisją zanieczyszczeń chemicznych.
Zanieczyszczenia toksyczne powietrza to dostające się do niego substancje chemiczne w stanie
gazowym, a także chemikalia wchodzące w skład dymów, mgieł i pyłów. Ich
Toksyczne zanieczyszczenia środowiska
163
[ Pobierz całość w formacie PDF ]